Stan obecny zabytkowych kościołów
w Wieleniu i w Kaszczorze
Łaskami słynąca figura Matki Bożej Wieleńskiej (XV wiek)
Jak już wyżej powiedziano, kościół w Wieleniu, istniejący do dziś i funkcjonujący jako Sanktuarium Matki Boskiej Wieleńskiej, zbudowany był przez cystersów w latach 1731-1742. W roku 1992 przypadało 250-lecie istnienia tego kościoła i sprawowania w nim służby Bożej. Przygotowania do tej wspaniałej rocznicy trwały od dłuższego czasu. Wiadomo, że ważniejsze było przygotowanie duchowe. Odbywało się ono w czasie trwania uroczystości maryjnych, a zwłaszcza podczas Wielkiego Odpustu. Parafianie kaszczorscy i pielgrzymi modlili się o urzędowe potwierdzenie kultu Matki Bożej w Wieleniu przez władze Kościoła.
Czekając na wydarzenia roku 1992 wielkim nakładem finansowym w Wieleniu prowadzono prace konserwatorskie na zewnątrz i wewnątrz kościoła.
Kościół późnobarokowy, zaliczany jest do zabytków klasy I. Murowany z cegły, nietynkowany. Zaleceniem konserwatorów było, by takim pozostał. Uzupełniało się więc jedynie zmurszałe cegły i ubytki przez wmurowanie nowych i odpowiednie fugowanie. Wilgoć robi spustoszenie. Mury zaś są grube, ponadmetrowe. Czy uda się je odwilgocić metodą podcinania fundamentów i zakładania izolacji? Może będzie trzeba sięgnąć do innych metod.
Kościół zbudowano na planie krzyża łacińskiego, z prezbiterium zwróconym na południe. Nawa dwuprzęsłowa, transept o kwadratowym przęśle środkowym, przy nim prostokątne, jednoprzęsłowe ramiona oraz analogiczne prezbiterium. Do prezbiterium przylegają dwie niskie przybudówki: na osi od południa kaplica Męki Pańskiej (dawny kapitularz), na planie owalu od wschodu prostokątna zakrystia. Przy nawie od frontu kwadratowa, niedokończona wieża z kruchtą w przyziemiu.
Nad krzyżem transeptu umieszczono wieżyczkę na sygnaturkę, uwieńczoną chorągiewką z datą 1735.
Do najstarszych i najcenniejszych zabytków kościoła wieleńskiego należy cudami słynąca figura Madonny z Dzieciątkiem. Wykonana jest z drzewa lipowego, ma 120 cm wysokości. Figura jest gotycka, z drugiej połowy XV wieku. Matka Boża trzyma na prawym ręku Dzieciątko, w lewej dłoni jabłko. Głowa Madonny jest lekko pochylona w stronę Dzieciątka. Twarz uśmiechnięta, o wysoko zaznaczonych łukach brwi. Ubrana jest w jedwabną sukienkę. Madonna i Dzieciątko mają na głowach korony barokowe z XVII wieku. Po bokach, w górnej części znajdują się dwa barokowe aniołki, obok liczne wota, rozmieszczone obecnie na czterech tablicach. Niektóre z nich sięgają pierwszej połowy XVIII wieku. Cudowna figura znajduje się w głównym ołtarzu i jest odsłaniana tylko podczas nabożeństw.
Podniszczony ołtarz główny, został przebudowany w latach 1952-1953, z użyciem fragmentów barokowych z około 1735 roku. Po prawej stronie głównego ołtarza, nieco z boku, znajduje się fragment tronu opackiego. Prezbiterium okala balustrada, która przechodzi w swoistego rodzaju stalle. Ozdobione są one od strony prezbiterium i kościoła portretami cystersów. Na oparciach stall znajdują się piękne rzeźby czterech Ewangelistów (XVIII wiek). W zakrystii znajduje się krucyfiks (rzeźba ludowa) z XVII wieku. Są też piękne osiemnastowieczne freski, przedstawiające sceny z życia cystersów, odnowione i uzupełnione w 1960 roku.
W kaplicy Męki Pańskiej znajdują się sceny pasyjne z pierwszej połowy XVIII wieku, odsłonięte i odnowione w 1960 roku przez Teodora Szukałę z Poznania.
Osobny rozdział trzeba by jeszcze napisać o krzyżu pochodzącym z połowy XVIII wieku, umieszczonym w centralnym miejscu kaplicy. Przez wielu pielgrzymów uznany jest on za cudowny. Ustawiają się tu długimi szeregami, by dostać się przed oblicze cierpiącego Zbawiciela. Zbliżając się do cudownego wizerunku obejmują go obiema rękami, kilkakrotnie ocierają o niego ręce, sięgając jak tylko wysoko mogą, jakby chcieli przejąć tajemniczą siłę spływającą z krzyża, a następnie dotykają wszystkich swoich bolących miejsc z głębokim przekonaniem, że doznają ulgi. Kiedyś, przypatrując się tej scenie, jeden z księży powiedział, że tu można uczyć się wiary. Stwierdzenie to jest bardzo trafne. Prawdą jest i to, że rodzice przy tym krucyfiksie słynącym łaskami uczą wiary swoje dzieci. Kiedy rodzice prowadząc swoje pociechy podchodzą do krzyża, właśnie te najmniejsze podnoszą wysoko, by mogły dotknąć cierpiącego Pana Jezusa. Potem następuje wzruszający pocałunek, który na zakończenie krótkiej adoracji rodzice i dzieci pozostawiają na pasyjce.
Czy Jezus Zbawiciel może być obojętny na tak wielką wiarę ludu? Najlepszą odpowiedź mogą dać sami pielgrzymi. Zostawmy jednak wyżej opisane fakty głębokiej i ufnej wiary i wróćmy do opisu zabytków.
W najmniejszym z bocznych ołtarzy, ale zarazem najstarszym, umieszczony jest obraz Najświętszej Maryi Panny ze św. Joachimem i św. Anną. Być może, że pochodzi on z poprzedniego, drewnianego kościoła i datuje się na pierwszą połowę XVII wieku, podobnie jak mały krucyfiks z zakrystii. Dwa inne ołtarze oraz ambona są barokowe i pochodzą z XVIII wieku.
Przypatrzmy się z kolei kościołowi kaszczorskiemu z roku 1775. Ze względu na bliskie sąsiedztwo Wielenia zbyteczne jest ponowne opisywanie położenia geograficznego tej miejscowości. Dodajmy jednak pewne ciekawostki, dotyczące etymologii nazwy Kaszczor i trochę wiadomości z dawnej historii parafii.
Według starego podania o Wieleniu, kapłan pogański imieniem Welony, po niefortunnym skazaniu swej córki Sławy na śmierć przez utopienie jako żywej Marzanny w pobliskim jeziorze za to, że poczęła służyć Bogu chrześcijan, powiesił się w pogańskim czarzysku (gaju), przez co ów czar (czarzysko) uległ skażeniu. Ten smutny fakt miał dać początek nazwie trzech miejscowości: Sławie, Wieleniowi i Kaszczorowi.
W Sławie, około 15 km od Wielenia, nieznany rycerz pochował córkę pogańskiego kapłana. Nazwa Wieleń miała powstać od imienia kapłana Welony. Kaszczor zaś - od skażonego czaru. Pierwotna nazwa miała brzmieć Kaźczar lub Kaścizór.
Pewniejsza jest etymologia wywodząca się z czasów cysterskich. Używano nazwy Antiguum Claustrum, po polsku Stary Klasztor. W parafialnych księgach metrykalnych z czasów zaboru pruskiego zapisywano na przemian nazwy polskie i niemieckie: Wieleń - Fehlen oraz Kaszczor - Altkloster.
Ksiądz Józef Nowacki w Dziejach Archidiecezji Poznańskiej (Poznań 1964) podaje, że wieś Kaszczor założono na obszarach samego Wielenia albo też otrzymała tę nazwę jedna z nieznanych dziś włości uposażeniowych Ptowo czy Pyrzyce. Kościół parafialny św. Wojciecha założono najpóźniej tuż po roku 1278. Ze względu na tytuł kościoła ksiądz Józef Nowacki, wybitny badacz dziejów Kościoła poznańskiego, postuluje znacznie wcześniejszą jego fundację przez Zarembów.
Do parafii należały Kaszczor, Wieleń, Osłonin, Mochy, Wijewo, Łupice, Ciosaniec, Szreniawa. Uposażenie plebanii znamy dopiero z aktu jej redo-tacji przez opata przemęckiego i sufragana poznańskiego Jakuba Brzeźnic-kiego z 22 sierpnia 1603 roku. Aż do roku 1562 brak w aktach konsystorskich wszelkich wzmianek o tamtejszych plebanach i o sprawach kościoła i parafii, oprócz wikarego Marcina z roku 1428. Zdaje się, że zarządzali nim sami cystersi. Po długim wakacie w 1562 roku otrzymał plebanię Wawrzyniec Kossow. W akcie instytucji Szymona z Przemętu w roku 1601 przyznaje administrator diecezji i zarazem opat Jakub Brzeźnicki, że plebania przez długie lata nie była obsadzona z powodu opieszałości poprzednich opatów. Ta ostatnia wzmianka nie umniejsza faktu, że cystersi przemęccy dbali o Wieleń i Kaszczor.
Jak przedstawia się świątynia kaszczorska z roku 1775? Jest to kościół murowany w stylu późnobarokowym, jednonawowy, o wieży z hełmem i sygnaturką. Ołtarze późnobarokowe. W ołtarzu głównym krzyż o charakterze ludowym z XVII wieku. W ołtarzach bocznych obrazy Niepokalanej i św. Józefa z wieku XVIII. Ambona późnobarokowa. Chrzcielnica drewniana, z pierwszej połowy XIX wieku. Przy kościele, na wysokim postumencie, stoi barokowa (z 1745 roku) figura św. Jana Nepomucena, kamienna z piaskowca. Z wnętrza kościoła trzeba jeszcze wspomnieć o figurze św. Wojciecha, która umieszczona jest wysoko nad ołtarzem głównym, oraz o ludowych rzeźbach św.Jana Chrzciciela i św. Józefa, umieszczonych po bokach między kolumnami. W roku 1959 wnętrze kościoła otrzymało nową polichromię. Wykonał ją Teodor Szukała z Poznania. Pomysł polichromii został częściowo zaczerpnięty ze starego opowiadania o Wiele-niu. Przedstawiony jest między innymi chrzest Polski, męczeńska śmierć św. Wojciecha i hołd Królowej świata.
Sanktuarium Wieleń Zaobrzański
W poniedziałek o godz. 8.00 rano.
Od wtorku do piątku
o godzinie 17.30.
W sobotę o godzinie
8.00 rano, 17.30 i 19.00.
W niedzielę o godzinie
8.00, 10.30 i 17.30.
Parafia Św. Wojciecha w Kaszczorze
Poniedziałek - sobota *
* Z posługą sakramentalną 24 godziny na dobę
Spowiedź codziennie 15 minut przed każdą mszą św. oraz w ramach stałego konfesjonału w kościele
Adoracja Najświętszego Sakramentu codziennie w godzinach 7.30 - 17.00. w kościele.
Bóg kocha Ciebie także w Środę, 1 Maja 2024 roku.
Do końca roku zostało
245 dni.
Imieniny obchodzą:
Aniela, Filip, Jakub, Jeremiasz, Jeremi, Józef, Lubomir
